Libya’da Yeni bir Hava Savunma Sistemi mi?
Dr. Can Kasapoğlu, Güvenlik ve Savunma Araştırmaları Program Direktörü
Sine Özkaraşahin, Araştırma Asistanı
- Uluslararası basına yansıyan haberlere göre, doğu Sirte’de yeni bir SAM sistemi konuşlandırılmıştır[1]. İlgili hava savunma sisteminin, Hafter güçlerinin kontrolünde olan Ras Lanouf petrol limanı yakınlarında olduğu iddia edilmektedir[2].
- Halihazırda, eldeki açık-kaynaklı istihbarat verilerinin yetersizliği sebebiyle, sistemin bir S-300 varyantı ya da S-400 olduğunu kesin olarak söylememiz zordur[3]. Görüntülerde, LEMZ 96L6E ‘Cheese Board’ radarı olduğu değerlendirilen bir obje ve lançer dikkat çekmektedir.
Görsel 1. Bu hafta yerleştirilen sistem. Kaynak: Forbes.
- Açık kaynaklı veriler, geçtiğimiz günlerde, Rusya Federasyonu’na ait An-124 tipi ağır kargo uçaklarının, Türkiye hava sahasından kaçınarak, Libya’da Cufra hava üssüne iniş yaptığını göstermektedir[4]. Bahse konu uçuşlar, gerçekten de, stratejik SAM sistemi konuşlandırılması faaliyetini gösteren bir emare olarak yorumlanabilir.
Görsel 2. An-124 uçuş rotası. Kaynak: Flightradar24.
- Eldeki veriler, sözü edilen görüntüler gerçekten Libya’da konuşlandırılan bir Sovyet / Rus yapımı stratejik hava savunma sistemi olsa bile, çok kritik olan SAM konfigürasyonu hakkında yeterli bilgi vermemektedir.
- Ağ-merkezli mimarinin parçası olmayan, farklı irtifalarda etkin diğer hava savunma unsurları ile desteklenmeyen bir stratejik SAM sisteminin muharip etkinliği kısıtlı olacaktır. Dolayısıyla S-400 konuşlandırılması senaryosunda dahi, tam bir A2/AD (anti-access / area denial) alanı ile karşı karşıya olduğumuzu söylemek mümkün değildir.
- Hafter güçleri, Suriye Arap Hava Savunma Kuvvetleri’nin sahip olduğu komuta-kontrol ve sensörler manzumesi altyapısına sahip değildir. Dolayısıyla, Sovyet-Rus stratejik SAM sistemlerinin Libya hava sahasını kolayca kapatabileceği söylenemez. Yine de, bu tip sistemlerin menzilleri dahilinde, bilhassa yüksek irtifalarda uçan, kargo ve tanker uçakları gibi büyük radar görünürlüğü ve düşük manevra kabiliyetine sahip platformlar ciddi tehlike altında olacaktır. Bu durum, Türkiye’nin Libya ile kurduğu stratejik hava köprüsü ve lojistik kabiliyet açısından risklidir.
- Bunun yanı sıra, Mısır’ın da S-300 sistemine sahip olan bir ülke olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Dolayısıyla, Mısır Arap Silahlı Kuvvetleri envanterindeki S-300 bataryalarının, Rus anakarasından gelen radarlar ile de desteklenerek, Hafter güçlerini kilit önemdeki Sirte & Cufra cephesinde takviye etmek için Libya’ya sevk edilmiş olması da olasılıklar dahilindedir. Bir nüans olarak, Kahire’nin envanterinde bulunan sistemin, Antey yapımı S-300V4 olduğu (NATO kodu ile SA-23) belirtilmelidir. Paletli platformlar ile taşınan bu mobil sistem, standart konfigürasyonunda, Cheese Board radarı kullanmamaktadır. Yine de, daha geniş sensör mimarisi kullanıldığı varsayılan ya da Mısır & Rus sistemlerinin birlikte konuşlandırıldığı senaryolar da ihtimal dahilindedir.
- Mevcut durum, özellikle Türkiye’nin sınırları ötesinde güç projeksiyonu ve askeri müdahalelere ağırlık verdiği yeni savunma siyasası bağlamında, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı’nın sağlayabileceği düşük görünürlük (stealth) ve derin darbe (deep strike) yeteneklerinin ne kadar kritik olduğunu bir kez daha göstermektedir. Zira, 21. yüzyılda hava sahaları, yaygın hava savunma ve elektronik harp sistemleri nedeniyle hiç olmadığı kadar tehlikeli hale gelmiştir.
- Doğrulanması halinde, Rus stratejik SAM sistemlerinin Sirte’de konuşlandırılması, sadece Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti harekatını akamete uğratabilecek bir askeri hamle olarak değil, aynı zamanda Moskova’nın Libya’da kararlı pozisyonunu gösteren bir siyasi sinyal olarak değerlendirilmelidir.
[1] Forbes. “Game Changer: Russia May Have S-400 Air Defense System in Libya”. https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/08/06/game-changer-russia-may-have-deployed-s-400-missiles-to-libya/#4c09606d50ec Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2020
[2]https://twitter.com/Archer83Able/status/1291055105329057795?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1291055105329057795%7Ctwgr%5E&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.almasdarnews.com%2Farticle%2Falleged-russian-s-300-system-spotted-near-strategic-libyan-city-photo%2F, Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2020
[3] Forbes. “Game Changer: Russia May Have S-400 Air Defense System in Libya” https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/08/06/game-changer-russia-may-have-deployed-s-400-missiles-to-libya/#4c09606d50ec, Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2020
[4] https://twitter.com/skywatcherintel/status/1291481060732264450, Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2020
